Web siteniz yavaşlamaya başladı, dosya yükleyemiyorsunuz ya da hosting panelinizde “inode sınırına ulaşıldı” uyarısıyla karşılaştınız. Bu durumda çoğu kişinin aklında şu sorular belirir: “İnternet sitemdeki dosyalar fazla değil, peki neden sorun yaşıyorum?” İşte burada devreye inode kavramı girer.
Inode, özellikle Linux tabanlı sistemlerde ve web hosting dünyasında oldukça önemli ama genellikle göz ardı edilen bir kavramdır.
Bu yazıda, inode’un tam olarak ne olduğunu, nasıl çalıştığını, neden önemli olduğunu ve inode kullanımıyla ilgili bilmeniz gereken her şeyi detaylı bir şekilde ele alacağız.
Yüksek inode limitine sahip bir web hosting arıyorsanız Premium Hosting planlarımızı inceleyebilirsiniz.
Inode Nedir?
Inode (index node), Linux ve Unix tabanlı dosya sistemlerinde her bir dosya ve dizin için oluşturulan özel bir veri yapısıdır.
Bu yapının temel amacı, dosyanın içeriği hakkında bilgi tutmak değil; dosyaya dair teknik ve yönetsel bilgileri barındırmaktır. Yani, inode bir tür “dosya kimlik kartı” gibidir.
Bir inode içerisinde hangi bilgiler bulunur?
- Dosyanın oluşturulma, son erişilme ve değiştirilme tarihleri
- Dosyanın boyutu (byte cinsinden)
- Dosya sahibinin kullanıcı (UID) ve grup (GID) bilgileri
- Dosya erişim izinleri (örneğin: okuma, yazma, çalıştırma)
- Dosyanın fiziksel olarak diskte hangi bloklarda bulunduğu
- Dosyanın bağlantı sayısı (kaç farklı konumdan erişildiği)
Not: Dosya adı inode’da yer almaz. Dosya adı, inode numarasına bağlanan dizin yapılarında tutulur.
Her Dosya Bir Inode Kullanır
Dosya sistemine yüklenen her bir dosya, klasör veya sembolik bağlantı bir inode tüketir.
Örneğin; 1 adet .jpg dosyası, 1 adet .html dosyası ve 1 klasör toplamda 3 inode kullanır. Yani 1 GB boş alanınız olsa bile, inode sayınız biterse yeni bir dosya oluşturamazsınız.
Bu yüzden özellikle web hosting kullanıcıları için inode sınırı, disk alanı kadar hatta bazen daha da kritik hale gelir.
Inode ve Hosting İlişkisi
Birçok paylaşımlı hosting sağlayıcısı, disk alanı limitinin yanı sıra inode limiti de belirler.
Örneğin, bir hosting planı 100.000 inode ile sınırlandırılmış olabilir. Bu da demektir ki toplamda en fazla 100.000 dosya ve klasör barındırabilirsiniz.
Aşağıdaki dosya türleri inode sayısını hızla artırabilir:
Cache (önbellek) dosyaları: Özellikle WordPress gibi CMS’ler ve eklentileri çok sayıda geçici dosya oluşturur.
E-posta kutuları: Her e-posta bir dosya gibi işlendiğinden binlerce e-posta inode tüketebilir.
Yedekleme klasörleri: Otomatik alınan site yedekleri her seferinde yüzlerce hatta binlerce yeni dosya oluşturur.
Log (kayıt) dosyaları: Sürekli çalışan siteler için log dosyaları zamanla çoğalır.
Inode Sınırına Ulaşınca Ne Olur?
Inode sınırına ulaştığınızda:
- Yeni dosya veya klasör oluşturamazsınız
- Web sitenizde hata mesajları almaya başlarsınız
- WordPress veya diğer CMS sistemleriniz güncelleme yapamaz
- Yedekleme işlemleri başarısız olur
- E-posta göndermek veya almak mümkün olmaz
- Sunucu logları yazılamaz ve sistem sorunları büyüyebilir
Bu tarz sorunlar, genellikle yeterli disk alanı olsa bile inode yetersizliğinden kaynaklanır.
Bu nedenle sadece disk boyutuna değil, inode kullanımına da dikkat etmek gerekir.
Inode’lar her dosyanın arkasındaki görünmeyen rehberlerdir. Özellikle web siteleri büyüdükçe veya sunucuda onlarca küçük dosya biriktikçe inode kullanımı hızla artabilir.
Bu nedenle sadece disk alanına değil, inode miktarına da dikkat etmek gerekir.
İyi inode yönetimi, web sitenizin sağlıklı çalışması, yedekleme işlemlerinin başarılı olması ve sunucu performansının yüksek kalması açısından kritik öneme sahiptir.
Web hosting planı seçerken inode limitini de göz önünde bulundurmak, uzun vadede sizi birçok problemden koruyacaktır.
